Çocuklar kendilerini cinsel anlamda hangi yaşlarda bilmeye başlarlar?
Çoğu çocuk 3 yaş civarı cinsel organların aynı olmadığını fark eder ve 4 yaşına geldiğinde kendisinin bir kız ya da erkek olduğunu tam olarak anlar. Eğer 3 yaşındaki bir çocuğa “Onun erkek olduğunu nereden biliyorsun? Saçından mı? Kıyafetlerinden mi?” diye sorulursa utanarak “Pipisinden.” diye cevap verebilir. Çocuk 4 yaşına geldiğinde ise konuyla ilgili algısı oldukça gelişmiştir ve kendi cinsiyetinin kesinlikle farkındadır.
Küçük yaştan eğitim vermeye başlamalı mı? Bu yaş nedir? Onun bu konuyla ilgili bir şeyler sormasını beklemeli mi, yoksa o sormadan anlatmalı mı?
Çocuklar 3-6 yaş arası cinsiyet farklılıkları ile ilgili sorular sormaya başlarlar. Bu dönemden itibaren çocuklar “Babamın neden memeleri yok?”, “Pipimin altındaki bu torbalar ne?”, “Kızların pipisi yok. Düşmüş mü?” , “Burama parmağımı sokarsam acır mı?”, “Erkek gibi ayakta çiş yapabilir miyim?” gibi sorular sorabilir. Çocuğunuz bu soruları sormaya başladıysa anlatmaya başlamanın zamanı gelmiş demektir. Bir çocuğa cinsellikle ilgili konuları anlatmaya başlamak için onun sormasını beklemek daha doğrudur.
Çocuklara cinsellik nasıl anlatılır?
Ebeveyn çocuğun sorularına cevap vermelidir ama bu cevapların çok detaylı olması gerekmez. Çocuğunuzun yüzündeki ve gözlerindeki ifadeyi takip ederek cevabınızda çok ileri gidip gitmediğiniz anlayabilirsiniz. Genelde çocuklar ihtiyacı olandan daha fazlasını duydularsa bakışlarını kaçırıp uzağa bakarak tepki verirler. Çocuğunuzun soruları sizi şaşırtabilir ve büyük açıklamalar yapmanız gerektiğini düşündürtebilir. Oysaki yapılması gereken çocuğa dürüst, içten ama anlayabileceği kadar basit açıklamalar yapmaktır. Anlayabileceğinden daha fazlasını anlatmak çocuğu zorlayabilir, korkutabilir ve kafasını karıştırabilir. Verdiğiniz cevabın o an için yeterli olup olmadığına çocuğunuzun tatmin olma derecesine bakarak karar verebilirsiniz. Genelde dürüst ve kısa cevaplar çocuklar için yeterli olur. Çocuğunuzun sorularına cevap verme konusunda ne kadar dürüst davranırsanız çocuğunuz da cevaplardan o kadar tatmin olacaktır.
Her birimizin cinselliği konuşmakla ilgili kendi kişisel ve kültürel değer yargıları vardır. Kendi değerleriniz çerçevesinde çocuğunuzun cinsellikle ilgili sorularını cevaplamaya çalışın. Her bir sorunun çocuğunuzla iletişim kurmak, onun aklından geçenleri anlamak ve size her zaman güvenebileceğini hissettirmek için iyi bir fırsat olduğunu hatırlayın. Soruyu görmezden gelmek ya da onaylamadığınızı çocuğunuza hissettirmek çocuğunuzun aklındaki soruların artmasına neden olacak ve aranızdaki iletişimi kapatacaktır.
Hangi yaşlarda nasıl açıklamalar yapmalıyız?
Çocuklar 3-4 yaşındayken karşı cinsin genital organıyla ilgili sorular sorabilirler. Örneğin 3 yaşındaki oğlunuz yeni doğan kız kardeşini gösterip “Onun pipisi nereye gitmiş?” diye sorabilir. Çocuğunuza “Kızların penisi olmaz vajinası olur. Seninki dışarıda onunki içeride. Senin hep penisin olacak kardeşinin de vajinası hep olacak. Büyüyünce oradan bebek çıkacak.” gibi bir açıklama yapabilirsiniz.
Çocuklara cinsel birleşmeyle ilgili açıklama ise çocuk “Bebek nasıl olur?” sorusunu sorduğunda verilmelidir. Genelde bu soruyu 5-6 yaşındayken çocuğunuzdan duyabilirsiniz. Eğer çocuğunuza sorunun cevabını siz vermezseniz cevabı bulmak için başka yerlere yönelebilir. Anne babasından “Seni leylekler getirdi.” gibi açıklamalar dinledikten sonra akranlarından bebeğin o şekilde dünyaya gelmediğini öğrenen çoğu çocuk üzüntü ve güvensizlik yaşamaktadır. Çocuğunuzun “Bebek nasıl olur?” sorusuna şöyle bir açıklama yapabilirsiniz: “Bebek, bir kadın ve bir erkek birbirini çok sevdiği zaman olur. Bazen, kadın ve erkek baş başa olduklarında birbirine sarılır ve birbirini öperler. Erkek, penisini vajinaya yerleştirir ve oraya sperm bırakır. Sperm de kadının vajinasındaki yumurtaya gider. Sperm ve yumurta birleşip büyüyünce bebek olur.” Dürüst ve basit açıklamalar çocuğunuzun merakını giderecek ve ona size güvenmeyi öğretecektir.
Çocukların gelişimi için cinsellik hakkında fikir sahibi olmaları önemli midir? Neden?
Çocukların dürüst ve doğru bilgiler alarak cinsellik hakkında fikir sahibi olmaları sağlıklı psiko- sosyal gelişim için gereklidir. Cinsellik hassas bir konudur ve belirli kaynaklarca fazlasıyla kullanılır. Tv, internet, arkadaş çevresi gibi kanallar aracılığıyla çocuklara cinsellikle ilgili gelişim seviyesine uygun olmayan pek çok yanlış mesaj ulaşabilmektedir. Yanlış bilgi ve yönlendirmeler cinsellikten soğuma, korkma ya da psikolojik olarak hazır olmadığı aşamalara erken dönemde ulaşma gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bunu engellemek ve çocuğun ileride sağlıklı bir cinsel gelişim sergilemesini sağlamak için aile ve okullara çocuklara cinsellikle ilgili doğru bilgileri ulaştırma rolü düşmektedir. Özellikle, çocuklara cinselliğin sevgi ilişkisiyle birlikte ilerlediğinde sağlıklı ve güzel olduğu mesajını vermek önemlidir. Ayrıca, cinsel istismar gibi yaşam boyu etkisi olan ciddi konularda çocuklara farkındalık kazandırmak ve korumalarını sağlamak için cinsel eğitim mutlaka gereklidir.
“Çocuğumun kendine dokunması, cinsel organıyla oynaması normal bir durum mudur? Neden? Ne yapmalıyım?”
Bezden kurtulup tuvaletlerini kendi kendilerine yapmayı öğrenmeleriyle birlikte, hem kız hem de erkek çocuklar genital bölgelerini incelemeye yoğunlaşabilirler. Mastürbasyon çocuklar için keşfetme dürtüsünün doğal bir sonucudur. Genital bölge yaşamın ilk yıllarından itibaren sinir uçlarının oldukça yoğun olduğu vücudun duyarlı bölgesidir. Vücudun bu bölgesi, kapalı tutulduğundan, yoğun keşfetme dürtüsüne sahip 3-6 yaş çocukları için iyice odak noktası haline gelir.
Ebeveynler bu konunun mümkün olduğunca dışında kalmaya özen göstermelidir. Çocuklar, keşif girişimlerini kendilerine özel bir deneyim olarak yaşayabildiklerinde keşfetme sürecini daha çabuk tamamlarlar.
Ebeveyn olarak çocuklarda mastürbasyonun normal gelişimin bir parçası olduğunu bilmeniz davranışı bölme ya da durdurma eğiliminizi aşmanıza yardımcı olur. Yasaklamalar çoğu zaman davranışın çocuk için önemini arttırır. Yine de çocukların, kendi kendini uyarma işini özel bir yerde yapılması gerektiğini öğrenmeleri gerekir. Ebeveynler, mastürbasyonun yanlış bir davranış olduğu mesajını vermeden çocuğun bu aktivitelerini odası gibi kendine özel mekanlara kaydırmalıdır.
Yine de eğer çocuğunuzun uzu süredir mastürbasyonla fazlaca meşgul olduğunu gözlemliyorsanız bu durum, çocuğunuzun kendi kendini avutma konusunda özel bir ihtiyacı olduğu anlamına gelebilir. Çocuğunuz kendi kendini sakinleştiren başka yollar öğrenebilmek için sizin yardımınızı arıyor ya da belki de cinsel açıdan fazla uyarıldığını ya da bu konuda bir travma geçirdiğini size haber veriyor olabilir.
 “Oğlum, kız çocukların vücuduna dokunmak istiyor? Neden? Ne yapmalıyım?
Keşfetme dürtüsünün sonucu olarak hem kız hem erkek çocuklar kendi cinsindeki ya da karşı cinsten çocuklara dokunmak isterler. Bu durumu, yetişkin cinselliği gibi değil bir oyun olarak algılamalısınız. Örneğin, doktorculuk oyunu neredeyse tüm dünyada küçük çocukların oynadığı bir oyundur. Oyun sırasında çocuklardan biri “Haydi uzan, seni muayene edeceğim” dediğinde diğer çocuğun vücuduna dokunarak keşfetmeye çalışmaktadır aslında. Çocuklar bedenlerini, çıplak olmayı, bir diğerine dokunmayı bizim gibi algılamazlar. Onlar için bu sadece bir oyundur. O bakımdan çocukları diğer çocuğa dokunduğu için korkutmak ya da utandırmak doğru değildir. Aşırı tepki verirseniz çocuğunuzun konuya olan merakını arttırırsınız. Bir yandan da çocuğunuz kendini suçlu hissetmeye başlayacaktır. Bu durum, hassas konuyu daha çok araştırmak için çocuğunuzu motive eder.
Diğer çocuğun ailesiyle de konuşup ortak bir yaklaşım geliştirmeye çalışın. Böyle oyunların önüne geçmek için çocuğunuzla birlikte oyun oynamaya daha fazla ağırlık vermeniz gerekebilir. Ayrıca, dokunma oyununa alternatif çocuğunuz için ilgi çekici başka aktiviteler bulmaya çalışmalısınız.
 “Çocuğum bir yerden duyduğu müstehcen sözcükleri çok sık kullanıyor. Neden? Ne yapmalıyım?”
Çocuklar müstehcen kelimelerin anlamını ilk kez 3-4 yaşındayken anlamaya başlarlar. Bu yaştaki bir çocuğun dil algısı, müstehcen kelimelere özgü tonlamayı ve kullanım şeklini fark etmek için yeterlidir. Çocuklar ilk kez keşfettikleri bir şeyi daha iyi anlamak için sürekli olarak onu incelemek ve onunla oynamak ister. Aynı şey müstehcen kelimeler için de geçerlidir. Çocuğunuz diğer sözcüklerden farklı olduğunu ilk kez anladığını müstehcen kelimeleri keşfetmek için onları kullanarak sürekli denemeler yapmaktadır.
Genelde küçük çocuklarda yanlış davranışlar bir süre görmezden gelinirse kendiliğinden kaybolur. Eğer sabrınız varsa bu yaklaşımı çocuğunuz müstehcen kelimler kullandığında uygulayabilirsiniz. Yine de, yetişkinlerin temel rollerinden birinin çocuğa dili, kullanım şeklini ve sözcüklerin gücünü öğretmek olduğunu hatırlamalıyız. Müstehcen kelimeleri siz kendiniz günlük hayatınızda kullanmıyorsanız çocuğunuzun da kullanmasını istemezsiniz ve görmezden gelip kendiliğinden geçmesini beklemek yerine daha aktif bir rol almanız gerektiğini hissedebilirsiniz. Bu durumda, dışarıda duyduğu bu kelimeleri söylemenin uygun olmadığını çocuğunuza anlatmanız gerekir. Çocuklar, sınırları ve kuralları ebeveynin gösterdiği tepkiyi defalarca test ettikten sonra öğrenirler. Kararlı bir şekilde çocuğunuzun kullandığı müstehcen kelimeleri onaylamadığınızı belirtmelisiniz. Ceza vermek aşırı olabilir ama kararlı bir şekilde “Biz böyle kelimeler kullanmıyoruz. Ailemizde müstehcen kelime kullanan yok.” şeklinde açıklamalara devam edin.
 “Çocuğumuz bizi seks yaparken gördü. Ne yapmalıyız? Ona durumu nasıl anlatmalıyız?”
Böyle bir durum yaşadıysanız sakin kalmalı ve bir travma yaşanmış gibi davranmamalısınız. Çocuğunuzun bu konuda bir açıklama isteyip istemediğini kontrol edin. Eğer ilgileniyorsa yaptığınız şeyin normal, sevecen ve güvenli bir şey olduğunu vurgulayan bir konuşma yapın. Eğer çocuğunuz sadece sizi gördü ve durumu çok da anlamadan odadan ayrıldıysa açıklamaya ihtiyaç olmayabilir. Konunun üstüne fazla gitmenize gerek yoktur.
Bu konuda konuşurken mutlaka uymamız gereken 5 kural
- Dürüst olun. Çocuğunuza konuyla ilgili doğru bilgileri verin.
-Gereğinden fazla açıklama yapmayın. Cevaplarınız çocuğunuzun seviyesine uygun, kısa ve basit olsun.
-Bu konuyu merak etmesini onaylamadığınızı hissettiren bir tavır takınmaktan kaçının. Çocuğunuz sorduğu sorular için kendini suçlu hissetmemeli.
-Çocuğunuzun cinsellik algısının sizinkiyle aynı olmadığını hatırlayın. Çocuklarda cinsel konulara merak keşfetme ihtiyacının sonucudur ve oyun anlamına gelir.
-Verdiğiniz cevaplar dışında, çocuğunuzun cinselliği sizin davranışlarınızdan da öğrendiğini hatırlayın. Aile içindeki davranışlarınızla çocuğunuza, cinselliğin sevgi ilişkisiyle birlikte ilerlediği mesajını vermek sizin rolünüzdür.
